Yến Oanh

Từ khi xung đột quân sự Nga-Ukraine bùng nổ, các nhà dân chủ mạng Việt Nam đã không ngừng tâng bốc, ca ngợi một chiều chính phủ, quân đội Ukraine và các đồng minh NATO không cần sự thẩm định và tư duy tối thiểu. Nhiều fanpage của họ như Việt tân  đăng hàng loạt bài ca ngợi Ukraine là một dân tộc vĩ đại, người dân nào cũng thấm đẫm lý tưởng tự do, nhân quyền, dân chủ, Tổng thống Zelensky là anh hùng và huyền thoại của nhân loại… Những bài tuyên truyền sáo rỗng như vậy thường nhanh chóng bị dân mạng Việt Nam bóc mẽ, phơi bày sự “thiếu não” bởi nguồn tin thẩm định, đối chiếu từ twitter, facebook…từ các bên trong cuộc với công cụ google dịch tối ưu, cung cấp thông tin đa chiều.

Chẳng hạn đầu tháng 8, tổ chức Ân Xá Quốc Tế (Amnesty International) đã ra một báo cáo chỉ trích việc quân đội Ukraina gây nguy hiểm cho thường dân. Cụ thể, theo báo cáo này, quân đội Ukraine đã sử dụng các khu vực dân sinh để phản công quân Nga, đẩy thường dân vào cảnh nguy hiểm. Đáp lại, đích thân tổng thống Zelensky – lãnh đạo thời chiến của Ukraine – đã chỉ trích mạnh mẽ báo cáo này. Tối thứ Sáu 05/08/2022, giám đốc văn phòng Ân Xá Quốc Tế chi nhánh Ukraina là bà Oksana Pokalchuk cũng đã thông báo từ chức nhằm phản đối bản báo cáo này.

Từ Kiev, thông tín viên Stéphane Siohan tường thuật như sau về vụ từ chức – theo bài báo được RFI tiếng Việt đăng tải:

“Tối thứ Năm vừa qua, bà Oksana Pokalchuk đã công khai tố cáo bản báo cáo mà tổ chức Amnesty International công bố. Giám đốc chi nhánh Ukraina của Amnesty International nhận định báo cáo này là “một chiều”, “không hoàn chỉnh”, và trên hết báo cáo chỉ do các nhà nghiên cứu nước ngoài tiến hành, và rằng ban lãnh đạo tổ chức Ân Xá Quốc Tế đã cố tình từ chối để nhóm chuyên gia Ukraina, vốn được biết đến là rất chuyên nghiệp và nắm rõ tình hình tại chỗ, tham gia công tác điều tra. Chính điều này đã khiến Kiev có những phản ứng dữ dội.

Vào thứ Sáu, bà Oksana Pokaltchouk thông báo từ chức, nói rằng không thể hình dung được trong bối cảnh như hiện nay mà báo cáo của tổ chức Ân Xá Quốc Tế lại không đưa ra các dữ liệu về những hành vi của phía Nga, tức là bên đã gây chiến.

Bà Oksana Pokaltchouk cũng lấy làm tiếc là Amnesty International đã không hành động kịp thời để thu thập ý kiến của Bộ Quốc Phòng Ukraina và rằng bản báo cáo đã không tính đến thực tế quân sự và con người ở Ukraina.

Và cuối cùng, trong nỗi xúc động, nhà bảo vệ nhân quyền của Ukraina nói rằng Amnesty International cho thấy họ không hiểu gì về một quân đội phòng vệ tại một đất nước bị xâm lược, và không một từ nào, trong bất cứ ngôn ngữ nào, có thể diễn tả nỗi đau này.”

Từ góc độ này, hẳn chúng ta chỉ được biết đến phản ứng của đại diện Ân xá quốc tế  ở Ukraine được truyền thông chống Nhà nước Việt Nam bằng tiếng Việt đưa ra sau khi mọi sự bung bét?

Khôi hài ở chỗ, các nhà dân chửi vẫn coi báo cáo của tổ chức Ân xá Quốc tế như một cái bảng tin nhân quyền tuyệt đối đúng. Còn ông Zelensky thì được họ xem như anh hùng, cứu tinh dân chủ, đầu tàu NATO. Giờ đây, khi hai thần tượng này cãi nhau, họ sẽ nghĩ gì?

Không chỉ có Ân xá quốc tế có biểu hiện “quay xe” đánh giá về Ukraine. Quan điểm về những gì đang diễn ra của chính giới phương Tây bắt đầu dần thay đổi: nếu ở giai đoạn đầu, không có nghi ngờ gì về chiến thắng của Kiev, Moskva bị lên án và bị áp đặt các biện pháp trừng phạt cứng rắn, giờ đây họ có cái nhìn thực tế hơn về các lực lượng Ukraine. Những người đứng đầu bộ quốc phòng các nước phương Tây đều hiểu rằng nếu không có sự hỗ trợ kỹ thuật – quân sự mạnh mẽ từ các nước NATO, quân đội Ukraine có lẽ đã bỏ cuộc từ lâu.

Thêm nữa, cách truyền thông phương Tây đưa tin về tình hình ở Ukraine đang thay đổi. Bài viết ngày 25/7 của tờ báo Anh có ảnh hưởng The Times, trong đó chỉ trích cách mà các phương tiện truyền thông phương Tây đưa tin về tình hình Ukraine, có thể được coi là phơi bày một phần sự thật về cuộc xung đột này. Ấn phẩm lưu ý rằng nhiều nhà báo cố tình che giấu sự thật về cuộc xung đột, những thành công của lực lượng Nga được che đậy, trong khi những “chiến công” của quân đội Ukraine được tung hô. Tác giả của bài báo cho rằng “độc giả buộc phải tin rằng phía Nga hoàn toàn bất lực, quân đội của họ được huấn luyện kém và không tuân thủ kỷ luật, chiến thuật lỗi thời và các sở chỉ huy của họ bị tấn công bởi sự dũng cảm của binh sĩ Ukraine với sự hỗ trợ của pháo binh phương Tây. 

Trong một bài báo trên tờ New York Times ngày 27/7, các chuyên gia Mỹ Samuel Sharap và Jeremy Shipiro cho rằng “cùng với sự hỗ trợ vật chất dành cho Kiev, Mỹ và các đồng minh cần mở ra các kênh tương tác với Nga và tìm ra một thỏa hiệp về tình hình ở Ukraine, với mục tiêu phải là một lệnh ngừng bắn”.

…

Những chiều hướng bất lợi kiểu này, chúng ta không thể thấy trên các trang truyền thông của “giới dân chủ Việt”. Phải chăng với họ, Ân xá Quốc tế có thể hoạnh họe, bắt bẻ, phán xét chủ quan khi báo cáo về Việt Nam đều đúng, hay rằng bộ phận truyền thông phương Tây, Ân xá quốc tế đang bóc trần những mặt tối bên Ukraine là sai?

Xem ra, giống như mọi chiến dịch truyền thông nương theo xung đột ở Myanmar, Hồng Kong, Venezuela trước đây hay ở Ukraine hiện nay, đều phơi bày thảm trạng tư duy, nhận thức đóng khung của truyền thông của giới dân chửi chuyên chống phá Nhà nước Việt Nam?